Inicjując, a następnie realizując działania w obszarach biznesowych bierze się pod uwagę ryzyka, których materializacja mogłaby przyczynić się do nieosiągnięcia zamierzonych celów strategicznych lub operacyjnych, w tym również mogłaby negatywnie wpłynąć na zdolność organizacji do zapewnienia ciągłości funkcjonowania – zarówno krajowego systemu elektroenergetycznego, jak i PSE. 

Zidentyfikowane ryzyka są analizowane i podlegają systematycznym ocenom przy współpracy z właścicielami ryzyk. Zarządzanie ryzykami w każdym z obszarów działalności PSE polega na systematycznym stosowaniu zaplanowanych i skoordynowanych działań, procedur oraz praktyk, które pozwalają na ograniczanie lub eliminowanie możliwości urzeczywistnienia się ryzyk, minimalizację negatywnych skutków ich wystąpienia, jak również wykorzystanie ich pozytywnych konsekwencji. 

Działania w zakresie zarządzania ryzykiem, podejmowane na poziomie strategicznym i operacyjnym, są monitorowane. Zgodnie z obowiązującą w PSE Polityką zarządzania ryzykiem, proces ten obejmuje wszystkie obszary działalności PSE. 

W PSE stosowana jest Metodyka oceny ryzyk w PSE S.A. oraz spółkach zależnych, która stanowi podstawowy dokument określający bazę pojęciową oraz metodyczną, wykorzystywaną w procesie identyfikowania, analizy i oceny ryzyk szczególnie istotnych dla PSE lub KSE. 

Metodyka i towarzyszące jej rozwiązania narzędziowe wspierają m.in.:

• identyfikowanie kluczowych ryzyk związanych z funkcjonowaniem organizacji, w szczególności dotyczących działalności operacyjnej, eksploatacyjnej, inwestycyjnej oraz związanej z ‍funkcjonowaniem krajowego systemu elektroenergetycznego,
• ocenę zidentyfikowanych ryzyk, ich kwantyfikowanie oraz przedstawienie w formie rankingu,
• określanie związków przyczynowo skutkowych oraz korelacji pomiędzy zidentyfikowanymi ryzykami,
• określanie istotności poszczególnych rodzajów przyczyn prowadzących do materializacji powiązanych z nimi ryzyk,
• analizę wrażliwości parametrów ryzyka, 
• typowanie scenariuszy ryzyk katastrofalnych tj. ryzyk o bardzo małym prawdopodobieństwie wystąpienia, a jednocześnie bardzo dużych i dotkliwych skutkach, 
• prowadzenie bieżącego monitoringu ryzyk, w tym monitorowanie trendów oraz dostarczanie syntetycznej informacji zarządczej dotyczącej ryzyk.

Proces identyfikacji, oceny i monitorowania ryzyk wspierany jest przez system monitorowania ryzyk myRisk.On. Stanowi on bazę wiedzy na temat ryzyk związanych z działalnością PSE oraz KSE.

W PSE, w ramach ciągłego doskonalenia rozwiązań organizacyjnych, procesowych i technologicznych, podejmowane są inicjatywy, których celem jest zarówno podnoszenie efektywności i bezpieczeństwa funkcjonowania KSE oraz PSE, jak również ograniczanie ryzyk, bądź skuteczniejsze nimi zarządzanie. 

Rejestr ryzyk spółki – wybrane ryzyka wg stanu na koniec 2023 roku

W rejestrze ryzyk PSE znajdują się ryzyka najistotniejsze z punktu widzenia spółki oraz dla funkcjonowania KSE. Zgodnie z przyjętą metodyką, w przypadku każdego zidentyfikowanego ryzyka określane są potencjalne przyczyny oraz skutki ich materializacji, szacowana jest oczekiwana częstość materializacji ryzyka oraz oczekiwana wartość skutku. Mogą być wyznaczone również inne miary ryzyka, a mianowicie: wartość zagrożona ryzykiem (ang. Value at Risk) i oczekiwana strata warunkowa (ang. expected shortfall). I tak, w szczególności: 

• w odniesieniu do przyczyny, przez którą rozumie się konkretne zdarzenie (lub okoliczność), którego wystąpienie może prowadzić do materializacji ryzyka, określa się częstość jej występowania oraz prawdopodobieństwo warunkowe zmaterializowania się ryzyka, po wystąpieniu przyczyny (podatność),
• skutki, przez które rozumie się wszelkie (negatywne i pozytywne) konsekwencje materializacji ryzyka, prezentowane są w 7 wymiarach:
  • finansowo-rzeczowym, 
  • energii niedostarczonej,
  • czasu niepokrycia zapotrzebowania,
  • wizerunkowym, 
  • prawnym,
  • wpływu na zdrowie i życie, 
  • wpływu na środowisko.

PSE nie określają ryzyk, jako społecznych, środowiskowych czy klimatycznych. Czynniki o charakterze środowiskowym, społecznym i klimatycznym traktowane są jako potencjalne przyczyny materializacji konkretnych scenariuszy ryzyka. Dodatkowo, wskazując ryzyka istotne dla PSE lub KSE, każdorazowo określa się, czy w konsekwencji materializacji danego ryzyka możliwy jest negatywny wpływ na środowisko naturalne lub na otoczenie społeczne. Ów negatywny wpływ wyrażany jest bezpośrednio (jako skutek dla zdrowia i życia człowieka oraz dla środowiska naturalnego) lub pośrednio (jako skutek o charakterze wizerunkowym). Tym samym, na etapie identyfikowania ryzyka i definiowania jego parametrów (określając przyczyny lub skutki) uwzględnia się czynniki wpływu społecznego, środowiskowego i klimatycznego.

Rejestr ryzyk PSE uwzględnia również, począwszy od 2021 roku, scenariusze regionalnych kryzysów elektroenergetycznych (SRKEE), które zostały zdefiniowane przez ENTSO-E i uznane za adekwatne w przypadku Polski – rejestr wg stanu na koniec 2023 roku uwzględnia SRKEE zidentyfikowane w ramach pierwszej edycji identyfikacji i oceny scenariuszy, która miała miejsce w 2020 roku.

Część spośród nich jest bezpośrednio uwarunkowana czynnikami klimatycznymi, w szczególności ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi stanowiącymi konsekwencję zmian klimatu. Wśród nich należy wymienić: ekstremalnie niskie temperatury, gwałtowne burze i huragany, ulewne deszcze i powodzie, fale upałów, susze. Materializacja tej kategorii scenariuszy może wpływać na funkcjonowanie sieci przesyłowej i dystrybucyjnych, ponadto może negatywnie oddziaływać na funkcjonowanie elektrowni i elektrociepłowni. W konsekwencji, mogą one prowadzić do trudności w dostarczaniu energii elektrycznej do odbiorców.

Główne przyczyny ryzyka

Awarie bloków / jednostek wytwórczych lub infrastruktury niezbędnej do wyprowadzenia mocy z tychże jednostek spowodowane:

• wadą fabryczną,
• błędami wykonawczymi,
• niewłaściwie prowadzoną eksploatacją,
• błędem ludzkim,
• degradacją infrastruktury związaną z jej wieloletnim użytkowaniem,
• oddziaływaniem czynników środowiskowych,
• katastrofą budowlaną.

 Opis ryzyka - podstawowe informacje

W rezultacie wystąpienia jednej lub większej liczby przyczyn, może dojść do sytuacji, w której dyspozycyjne, sterowalne jednostki wytwórcze tracą nieplanowo zdolność do wytwarzania bądź ich zdolność w tym zakresie staje się istotnie ograniczona. Możliwe jest również wyprowadzanie mocy jedynie w ograniczonym zakresie. Konieczne staje się dokonanie odpowiednich dostosowań w zakresie pracy jednostek wytwórczych, w tym może dojść do ich całkowitego wyłączenia. Sytuacja ta nakłada się na okres, w którym występuje konieczność przeprowadzenia planowanych remontów części bloków / jednostek wytwórczych wyłączających ich funkcjonowanie w ramach KSE na wiele tygodni / miesięcy.

Główne skutki materializacji ryzyka:

• energia niedostarczona,
• zwiększony koszt usuwania ograniczeń sieciowych,
  
• obrażenia fizyczne lub utrata życia przez osoby postronne (o różnej skali) w związku z wystąpieniem blackoutu,
• negatywne oddziaływanie na równowagę środowiska przyrodniczego o różnej skali,
• negatywne skutki wizerunkowe o różnej skali.

Podejście do zarządzania ryzykiem - główne założenia

Działania lub rozwiązania przewidziane w IRiESP i SOGL mające na celu zapewnienie niezakłóconych dostaw energii do odbiorców, w tym stosowanie środków i procedur przewidzianych w Planach obrony i odbudowy.

Realizowane są m.in.:

• monitorowanie elementów sieci przesyłowej w sytuacji stwierdzenia zagrożenia poziomów bezpieczeństwa,
• zmiany w planach remontowych jednostek wytwórczych,
• zmiana konfiguracji sieci,
• uzgodnienie dostaw lub sprzedaży mocy i energii z zagranicy w ramach operatorskiej wymiany energii elektrycznej na podstawie umów międzyoperatorskich,
• wykorzystanie środków przewidzianych w ramach Planu obrony systemu,
• wprowadzenie ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej.

Główne przyczyny ryzyka

Niedobory paliw kopalnych w okresie dużego zapotrzebowania, niewielkich zapasów i braku / ograniczonych alternatywnych kierunków dostaw, spowodowane: 

• długotrwałymi zakłóceniami produkcji paliw kopalnych 
• awarią systemu przesyłu / transportu paliw 
• ograniczeniami w dostawach ze względów handlowych, politycznych
• warunkami pogodowymi

Opis ryzyka - podstawowe informacje

W rezultacie wystąpienia przyczyny, konieczne może okazać się: przekierowywanie produkcji do jednostek na paliwo, którego niedobory nie dotyczą, wprowadzenie oszczędzania paliwa, w ostateczności wstrzymanie wytwarzania. Import energii elektrycznej może być ograniczony lub niedostępny z uwagi na występowanie ww. utrudnień również w innych krajach. Spaść może dostępność rezerw i wsparcie stabilności napięciowej. Możliwy jest: wzrost i utrzymywanie się istotnie podwyższonych cen energii elektrycznej, wstrzymanie procesów przemysłowych zależnych od paliwa, którego niedobory dotyczą, zakłócenia w funkcjonowaniu części infrastruktury krytycznej.  

Główne skutki materializacji ryzyka:

• zwiększony koszt usuwania ograniczeń
• niedostarczona energia
• niepokryte zapotrzebowanie przez wytwórców
• negatywne skutki wizerunkowe o różnej skali

Podejście do zarządzania ryzykiem - główne założenia

Działania przewidziane w IRiESP i SO GL mające na celu zapewnienie niezakłóconych dostaw energii do odbiorców, w tym stosowanie środków i procedur przewidzianych w Planach obrony i odbudowy.

Realizowane są m.in.:

• uzgodnienie dostaw lub sprzedaży mocy i energii z zagranicy w ramach operatorskiej wymiany energii elektrycznej na podstawie umów międzyoperatorskich
• monitorowanie elementów sieci przesyłowej w sytuacji stwierdzenia zagrożenia poziomów bezpieczeństwa
• zmiana konfiguracji sieci
• wprowadzenie ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej

Główne przyczyny ryzyka:

• techniczna awaria urządzenia lub aparatury stacyjnej,
• utrata zasilania potrzeb własnych stacji,
• błędy odczytów lub sygnałów dot. stanu urządzeń stacyjnych lub parametrów energii elektrycznej,
• błąd ludzki,
• działanie intencjonalne,
• zdarzenia wynikające z oddziaływania czynników środowiskowych,
• katastrofa budowlana, w ruchu lądowym lub lotniczym.

Opis ryzyka - podstawowe informacje

W rezultacie wystąpienia jednej lub większej liczby przyczyn, dojść może do aktywowania zabezpieczeń stacyjnych, co skutkowałoby nieplanowym odstawieniem jednego lub większej liczby kluczowych elementów składowych stacji elektroenergetycznej NN. Może wystąpić bezpośrednie uszkodzenie lub samoczynne wyłączenie jednego lub większej liczby kluczowych elementów składowych stacji elektroenergetycznej NN. W konsekwencji może dojść do uniemożliwienia transformacji lub rozdziału energii elektrycznej albo znacznego ograniczenia zdolności stacji do realizacji tych zadań.

Główne skutki materializacji ryzyka:

• koszt odtworzenia stacji,
• negatywne oddziaływanie na równowagę środowiska przyrodniczego o różnej skali,
• zdarzenie wypadkowe, w tym wypadek śmiertelny,
• negatywne skutki wizerunkowe o różnej skali.

Podejście do zarządzania ryzykiem - główne założenia:

Kompleksowe podejście do zarządzania majątkiem sieciowym, w tym: 

• okresowe oceny stanu technicznego aparatury stacyjnej,
• wymiana najbardziej wyeksploatowanych i najstarszych elementów lub urządzeń,
• doświadczony i kompetentny zespół zapewniający bezpieczne wykonywanie czynności w zakresie obsługi,
• zastosowanie rozwiązań z zakresu bezpieczeństwa fizycznego lub ograniczeń dostępu do stacji,
• bezpośredni nadzór nad firmami zewnętrznymi wykonującymi prace na obiektach stacyjnych.

Główne przyczyny ryzyka:

• istotnie odmienna od założeń, niekorzystna interakcja połączonych europejskich rynków hurtowych energii elektrycznej, w tym polskich rynków towarowych, a także interakcja z rynkami technicznymi,
• istotnie odmienna od założeń, niekorzystna sytuacja na innych rynkach,
• istotnie wyższe od założeń ceny uprawnień do emisji CO₂, w tym ich utrzymywanie się na wyższym poziomie przez dłuższy czas,
• istotnie niższe niż prognozowano (na etapie formułowania wniosku taryfowego – taryfa przesyłowa) zapotrzebowanie na energię elektryczną.

Opis ryzyka - podstawowe informacje

W rezultacie wystąpienia jednej lub większej liczby przyczyn, dochodzi do zwiększonej skali przenoszenia USE pomiędzy JGWa, co może skutkować zwiększonym wolumenem rozliczanej realokacji USE lub zwiększonym wolumenem rozliczanej energii bilansującej redysponowania. Możliwe jest obniżenie przychodów z opłaty jakościowej. Skala tych działań może być wyższa niż założona we wniosku taryfowym i w planie finansowym. Powyższe może być skorelowane z nieoczekiwaną zmianą poziomu rynkowych cen energii (RCE). Czynnikiem wpływającym negatywnie na sytuację mogą być również nadmierne ograniczenia alokacyjne. Przekłada się to na konieczność ponoszenia przez PSE łącznych kosztów RB wyższych aniżeli założone w planie finansowym i rekompensowane przychodem taryfowym. Stan ten może wpływać na łączny wynik na opłacie jakościowej oraz – w skrajnych warunkach - na płynność PSE.

Główne skutki materializacji ryzyka:

• ujemny wynik salda opłaty jakościowej,
• negatywne skutki wizerunkowe o różnej skali.

Podejście do zarządzania ryzykiem – główne założenia:

• monitorowanie ekspozycji finansowej spółki w kontekście zasad funkcjonowania mechanizmów RB,
• rozwiązanie systemowe przewidujące możliwość przedłożenia Prezesowi URE, w trakcie roku, wniosku o korektę Taryfy,
• funkcjonowanie konta regulacyjnego dla przychodów z opłaty jakościowej,
• zmieniono zasady funkcjonowania Rynku Bilansującego w zakresie ograniczenia możliwości arbitrażu cenowego po stronie wytwórców, gdy realokacja wynika ze zgłaszanych przez wytwórców minimów elektrownianych (zmiany weszły w życie w 2024 roku).

Główne przyczyny ryzyka:

• opóźnienia w przeprowadzeniu i rozstrzygnięciu przetargu,
• utrudnienia lub zaniechania w trakcie prac planistycznych,
• przedłużanie się procesu pozyskiwania decyzji administracyjnych lub środowiskowych,
• błędy lub opóźnienia w przygotowaniu dokumentacji projektowej,
• błędy lub opóźnienia wykonawcy w prowadzeniu prac budowlano–montażowych (w tym na projektach powiązanych),
• wadliwe lub opóźnione dostawy materiałów lub urządzeń,
• ograniczenia lub brak możliwości uzyskania niezbędnych wyłączeń,
• wystąpienie ekstremalnych zjawisk pogodowych,
• spory, konflikty z wykonawcą,
• utrudnienia lub opóźnienia w pozyskaniu tytułów prawnych do gruntów,
• katastrofa budowlana, w ruchu lądowym lub pożar.

Opis ryzyka - podstawowe informacje

W przypadku wystąpienia jednej lub kilku przyczyn, dochodzi do opóźnień w realizacji inwestycji. Podejmowane działania zaradcze lub naprawcze mogą okazać się nieskuteczne lub pozwalają na usunięcie jedynie części utrudnień i wynikających z nich opóźnień. Opóźnienia nawarstwiają się i dochodzą do poziomów przekraczających kilka lub kilkanaście miesięcy. Mogą dodatkowo przekładać się na zwiększenie opóźnień dotyczących innych, powiązanych projektów inwestycyjnych.

Główne skutki materializacji ryzyka:

• koszty związane np. z koniecznością wydłużenia trasy przebiegu linii, wydłużonym czasem angażowania zasobów kadrowych, obsługą prawną,

• negatywne skutki wizerunkowe o różnej skali.

Podejście do zarządzania ryzykiem – główne założenia:

• zarządzanie harmonogramem i budżetem projektu, a także umową z wykonawcą oraz z podwykonawcami,
• identyfikacja i ocena ryzyk na poziomie projektu,
• zarządzanie dostawami oraz identyfikacja ewentualnych wadliwości tych dostaw,
• planowanie wyłączeń,
• planowanie i zarządzanie zmianami w projekcie oraz w umowie z wykonawcą,
• planowanie technicznych elementów procesu inwestycyjnego,
• porozumienie PSE – PGL LP (Lasy Państwowe).

Główna przyczyna ryzyka:

• wzrost i długotrwałe utrzymywaniem się temperatury powietrza na poziomie od +30 do +35°C lub wyższym.

Opis ryzyka - podstawowe informacje

W przypadku wystąpienia przyczyny, może dojść do stopniowego, w tym równoczesnego: spadku efektywności niektórych jednostek wytwórczych, w szczególności wykorzystujących otwarty obieg wody, ograniczenia dostępności lub niższej wydajności elektrowni wodnych, ograniczenia generacji w farmach wiatrowych (wysokim temperaturom często towarzyszy bezwietrzna pogoda), zmniejszenia zdolności importowych i przesyłowych, wyłączenia lub niedostępności niektórych jednostek wytwórczych (nieplanowane przestoje z uwagi na awarie), automatycznego wyłączenia elementów infrastruktury w skutek ich nadmiernego przeciążenia, zmniejszenia zdolności wytwórczych źródeł PV na skutek przegrzania. Usuwanie ww. ograniczeń może być niemożliwe albo istotnie utrudnione z uwagi na trudne warunki, w których przychodzi pracować służbom eksploatacyjnym i remontowym.

Główne skutki materializacji ryzyka:

• zwiększony koszt usuwania ograniczeń sieciowych,
• negatywne skutki wizerunkowe o różnej skali,
• energia niedostarczona,
• utrata życia przez osoby postronne w związku z wystąpieniem lokalnego blackoutu.

Podejście do zarządzania ryzykiem - główne założenia:

Działania, przewidziane w IRiESP i SO GL, mające na celu zapewnienie niezakłóconych dostaw energii do odbiorców, w tym stosowanie środków i procedur przewidzianych w Planach obrony i odbudowy.

Realizowane są m.in.: 

• monitorowanie poziomu i temperatury wody chłodzącej elektrownie z otwartym obiegiem chłodzenia,
• monitorowanie prognozy pogody mającej wpływ na zapotrzebowanie, wytwarzanie, zdolności przesyłowe oraz monitorowanie występowania ekstremalnych warunków atmosferycznych.

Główne przyczyny ryzyka:

• ograniczenie zdolności wykonawcy do realizacji prac przez utratę kluczowego personelu, braki sprzętowe lub problemy organizacyjno–planistyczne,
• utrata przez wykonawcę kluczowego podwykonawcy.

Opis ryzyka – podstawowe informacje

W rezultacie wystąpienia jednej lub większej liczby przyczyn, w tym równocześnie, PSE mogą natychmiast odnotować utrudnienia realizacyjne, zmniejszenie skali zaangażowania po stronie wykonawcy, niedochowywanie założonych terminów. W skrajnych przypadkach dojść może od razu albo po upływie kilku dni lub tygodni do całkowitego zaprzestania przez wykonawcę realizowania powierzonych mu zadań. Dojść może do wstrzymania płatności przez wykonawcę na rzecz podwykonawców. Inwestycja (jedna lub wiele) może pozostawać wstrzymana przez wiele tygodni, co wpływać może również na realizację zadań powiązanych, realizowanych dotąd bez zakłóceń. Zaburzenia procesów inwestycyjnych mogą objąć cały portfel inwestycji sieciowych PSE.

Główne skutki materializacji ryzyka:

• koszt działań podejmowanych przez PSE w związku z zaprzestaniem prac przez wykonawcę o różnej skali,
• podwyższony koszt realizacji części prac w ramach jednego lub większej liczby projektów kluczowych w związku z koniecznością wyboru nowego wykonawcy jedynie dla części prac,

• negatywne skutki wizerunkowe o różnej skali.

Podejście do zarządzania ryzykiem – główne założenia:

• monitorowanie zagrożeń istotnych dla realizacji projektów, w tym związanych z: sytuacją finansową wykonawców, zasobami kadrowymi i sprzętowymi po stronie wykonawcy, zdolnością do płynnego prowadzenia prac,

• prowadzenie nadzoru i monitoringu prac w ramach poszczególnych zadań inwestycyjnych, w tym m.in.: zarządzania harmonogramem i budżetem projektu, zarządzania umową z Wykonawcą oraz z podwykonawcami, śledzenia odchyleń od harmonogramu i przyczyn ich występowania, analizy stanu i oceny odchyleń, identyfikacji zagrożeń pośrednich.

Główne przyczyny ryzyka:

• stwierdzenie przez organy kontrolne naruszenia przez PSE zasad określonych w umowie o dofinansowanie dotyczącej pomocy publicznej,
• naruszenia przez wykonawcę w trakcie realizacji inwestycji powszechnie obowiązujących przepisów prawa krajowego oraz przepisów unijnych, naruszenia warunków umowy, zasad określonych w umowie o dofinansowanie,
• brak zgody KE na przyznanie pomocy publicznej lub tzw. "wkładu dla dużego projektu" z przeznaczeniem na realizację zadań inwestycyjnych PSE.

Opis ryzyka –  podstawowe informacje

W rezultacie wystąpienia jednej lub większej liczby przyczyn, PSE podejmują działania celem wyjaśnienia sytuacji. Działania te mogą jednak nie przynieść oczekiwanego rezultatu, w wyniku czego PSE tracą możliwość pozyskania określonej kwoty dotacji lub stają się zobowiązane do jej zwrotu (w całości lub w części) wraz z odsetkami. W konsekwencji, część nakładów inwestycyjnych (które zostały lub miały zostać sfinansowane z dotacji) musi zostać sfinansowana ze środków własnych lub z innych źródeł.

Główne skutki materializacji ryzyka:

• negatywne skutki wizerunkowe o różnej skali,
• zwrot kwoty dotacji z odsetkami albo brak przyznania dotacji.

Podejście do zarządzania ryzykiem - główne założenia:

• bieżący nadzór nad realizacją prac przez wykonawców, należyta staranność na etapie przygotowania inwestycji, monitorowanie opóźnień i ich przyczyn, a także podejmowanie działań zapewniających terminową realizację inwestycji, działania sprawdzające lub nadzorcze w zakresie przestrzegania przez spółkę wymogów lub obowiązków wynikających z umowy o dofinansowanie oraz przepisów prawa krajowego i unijnego,
• utrzymanie w umowach z wykonawcami postanowień dotyczących wymogów wynikających z umowy o dofinansowanie oraz odpowiedzialności wykonawcy za przestrzeganie wymogów dotacyjnych,
• bieżąca współpraca, w trakcie kontroli, z instytucjami kontrolującymi,
• wsparcie wyspecjalizowanych doradców w zakresie przygotowania rozwiązań zgodnych z obowiązującymi przepisami,
• pozyskiwanie opinii prawnych potwierdzających zgodność z przepisami prowadzonych przez PSE działań,
• współpraca z administracja rządową w zakresie elementów wymagających uzgodnienia z Komisją Europejską oraz bieżącego informowania o postępach w realizacji inwestycji oraz współpracy z Komisją,
• przygotowywanie wniosków do Komisji Europejskiej uzasadniających zgodność pomocy dla PSE z przepisami unijnymi.

 Główne przyczyny ryzyka:

• trwałe odstawienie, funkcjonującej dotąd w KSE, jednostki sterowalnej o znaczącym wolumenie mocy,
• nie wprowadzenie nowej, sterowalnej jednostki wytwórczej o znaczącym wolumenie mocy i wysokim współczynniku dyspozycyjności lub duże opóźnienie w stosunku do przyjmowanych założeń dotyczących włączenia jej do KSE,
• znaczny spadek poziomu dyspozycyjności jednostki sterowalnej o znaczącym wolumenie mocy, funkcjonującej w KSE,
• nie wprowadzenie do KSE dyspozycyjnej jednostki wytwórczej niesterowalnej o znaczącym wolumenie mocy, ale niskim współczynniku dyspozycyjności.

Opis ryzyka – podstawowe informacje

W rezultacie wystąpienia jednej lub większej liczby przyczyn dochodzi do strukturalnego niedoboru krajowych mocy dyspozycyjnych. W przypadku stopniowego narastania stanu niedoboru, systematycznie powtarzają się prognozy wskazujące na to, że w kolejnych latach lub miesiącach rezerwy mocy krajowych znajdować się będą poniżej wymaganego poziomu. W przypadku skokowego ukształtowania się tego stanu, odnotowywany jest stan, w którym krajowe rezerwy mocy są niższe od wymaganego poziomu. W tym samym czasie utrudnione może być uzupełnianie bilansu przepływami handlowymi w kierunku importu, wpływając negatywnie na bezpieczeństwo pracy KSE i jego zdolność do niezakłóconego pokrywania zapotrzebowania. Ukształtowanie się trwale stanu niedoboru rezerw krajowych lub zbliżanie się do niego, przekładać się może w dalszej kolejności, pośrednio na kształtowanie się (wzrost) cen na rynkach energii.

Główne skutki materializacji ryzyka:

• zwiększony koszt usuwania ograniczeń sieciowych,
• negatywne skutki wizerunkowe o różnej skali,
• energia niedostarczona.

Podejście do zarządzania ryzykiem – główne założenia:

• prowadzenie analiz dotyczących wystarczalności generacji i informowanie o ich wynikach lub płynących z nich wnioskach decydentów na poziomie administracji centralnej lub organów nadzoru,
• wdrożenie i zapewnienie prawidłowego funkcjonowania rynku mocy,
• rozwiązania formalne służące zapewnieniu maksymalnej dyspozycyjności po stronie wytwarzania, 
• dostępne narzędzia w zakresie sterowania popytem.

Główne przyczyny ryzyka:

• brak zdolności operacyjnej po stronie PSE do zapewnienia obsługi inwestycji sieciowych ujętych w Planie Rozwoju Sieci Przesyłowej (PRSP),
• brak zdolności PSE do poniesienia nakładów inwestycyjnych niezbędnych do zrealizowania kompletu inwestycji sieciowych PRSP,
• brak zdolności po stronie firm wykonawczych do przystąpienia do realizacji inwestycji i terminowego ich zrealizowania,
• brak zdolności produkcyjnych po stronie producentów materiałów lub urządzeń do ich wytworzenia w ramach czasowych założonych przez PSE.

Opis ryzyka - podstawowe informacje

W rezultacie wystąpienia jednej lub większej liczby przyczyn może dojść do sytuacji, w której: 

• PSE będą zmuszone podejmować decyzje o zaniechaniu realizacji części PRSP, 
• PSE podejmą decyzję o opóźnieniu realizacji zadania lub wielu zadań o rok lub więcej względem PRSP, 
• przetarg pozostanie nierozstrzygnięty z uwagi na brak ofert lub podmiot wyłoniony w przetargu nie podpisuje umowy, w rezultacie czego PSE podejmują decyzję o zaniechaniu lub opóźnieniu realizacji zadania o rok lub więcej. 

Zaburza to proces realizacji PRSP jako całości, w tym wpływać może negatywnie na zasadność lub zdolność do zrealizowania w terminie innych inwestycji sieciowych.

Główne skutki materializacji ryzyka:

• negatywne skutki wizerunkowe o różnej skali,
• kary umowne o różnej skali wynikające z nieterminowego przyłączenia jednostki wytwórczej.

Podejście do zarządzania ryzykiem – główne założenia:

• monitorowanie zagrożeń istotnych dla realizacji PRSP, w tym wszystkich zadań inwestycyjnych w ujętych w tym dokumencie,
• prowadzenie bieżącego nadzoru i monitoringu prac w ramach poszczególnych zadań inwestycyjnych.

Przyczyna ryzyka:

• ukształtowanie się w okresie zimowym, pod wpływem statycznego frontu atmosferycznego, warunków pogodowych, które charakteryzują się znaczącym spadkiem i długotrwałym utrzymywaniem się (przez przynajmniej 14 – 21 dni) temperatury powietrza na poziomie od -10 do -15^oC i mniej.

Opis ryzyka – podstawowe informacje

W rezultacie takich warunków pogodowych, może dojść do stopniowego lub szybkiego, w tym równoczesnego: 

• zwiększenia zapotrzebowania na energię,
• ograniczeń w funkcjonowaniu elektrowni zawodowych chłodzonych wodą z rzek lub jezior,
• zwiększonej awaryjności jednostek konwencjonalnych oraz utrudnień związanych z ograniczeniami w dostawach surowca (węgiel kamienny),
• obniżenia wolumenu mocy dostarczanej do systemu przez farmy wiatrowe, przy jednoczesnej niższej efektywności źródeł fotowoltaicznych,
• zmniejszenia dostępności wybranych linii dystrybucyjnych lub przesyłowych, z uwagi na ich oblodzenie, a także podwyższenia awaryjności wybranych urządzeń stacyjnych lub liniowych.

Usuwanie tych ograniczeń może okazać się niemożliwe albo istotnie utrudnione z uwagi na trudne warunki, w których przychodzi pracować służbom eksploatacyjnym i remontowym.

Główne skutki materializacji ryzyka:

• zwiększony koszt usuwania ograniczeń sieciowych,
• koszt napraw oraz konserwacji urządzeń składających się na infrastrukturę przesyłową,
• energia niedostarczona,
• zdarzenie wypadkowe, w tym wypadek śmiertelny,
• negatywne skutki wizerunkowe o różnej skali.

Podejście do zarządzania ryzykiem – główne założenia:

Działania przewidziane w IRiESP i SO GL mające na celu zapewnienie niezakłóconych dostaw energii elektrycznej do odbiorców, w tym stosowanie środków i procedur przewidzianych w Planach obrony i odbudowy.

Realizowane są m.in.:

• monitorowanie poziomu i temperatury wody chłodzącej elektrownie z otwartym obiegiem chłodzenia,
• monitorowanie prognozy pogody mającej wpływ na zapotrzebowanie, wytwarzanie, zdolności przesyłowe oraz monitorowanie występowania ekstremalnych warunków atmosferycznych,
• monitorowanie zapasów paliw dostępnych dla elektrowni.

Przyczyna ryzyk:

Wystąpienie na dużą skalę jednego lub wielu przypadków: oblodzeń, nawisów śnieżnych, szadzi katastrofalnej.

Opis ryzyka – podstawowe informacje

Wystąpienie takich zjawisk pogodowych, może spowodować, na całym obszarze ich oddziaływania, uszkodzenie obiektów liniowych (w tym przewodów i konstrukcji słupowych) oraz awaryjne, w tym samoczynne, wyłączenia linii przesyłowych. Z uwagi na panujące warunki pogodowe, usuwanie awarii i przywracanie obiektów liniowych do pracy może się przedłużać. W takich warunkach, pracujące nadal linie mogą ulegać przeciążeniom. Może dochodzić do naruszenia zasady n-1.

Główne skutki materializacji ryzyka:

• negatywne oddziaływanie na równowagę środowiska przyrodniczego,
• zdarzenie wypadkowe, w tym wypadek śmiertelny,
• zwiększony koszt usuwania ograniczeń sieciowych,
• energia niedostarczona,
• duże koszty przywrócenia stacji lub linii do stanu wyjściowego, w tym koszty odtworzenia lub wymiany jej istotnych elementów składowych,
• negatywne skutki wizerunkowe o różnej skali.

Podejście do zarządzania ryzykiem – główne założenia

Działania przewidziane w IRiESP i SO GL mające na celu zapewnienie niezakłóconych dostaw energii do odbiorców, w tym stosowanie środków i procedur przewidzianych w Planach obrony i odbudowy.

Realizowane są m.in.:

• monitorowanie prognozy pogody mającej wpływ na zapotrzebowanie, wytwarzanie, zdolności przesyłowe,
• monitorowanie występowania ekstremalnych warunków atmosferycznych,
• działania prewencyjne w zakresie planowania i prowadzenia ruchu KSE.

Przyczyny ryzyka:

• gwałtowne zjawiska burzowe (silne wyładowania atmosferyczne) przez okres do 3 dni, którym mogą towarzyszyć silne/porywiste wiatry i obfite opady deszczu,
• huragany (średnie prędkości powyżej 120 km/h, w porywach do 200 km/h),
• tornada.

Opis ryzyka – podstawowe informacje

Wystąpienie takich zjawisk pogodowych, może prowadzić do nagłego, w tym równoczesnego odnotowania nieplanowych wyłączeń wielu linii NN. Mogą wystąpić utrudnienia w działaniu większej liczby kluczowych elementów składowych stacji elektroenergetycznych NN. Sytuacja ta może dot. newralgicznych elementów sieci przesyłowej. Mogą one ulec fizycznemu uszkodzeniu bądź też samoczynnym wyłączeniom w związku z zadziałaniem zabezpieczeń. Prowadzić to może do naruszeń zasady N-1, czemu towarzyszyć mogą przeciążenia pozostałych elementów sieciowych. Stan ten może się utrzymywać do kilku dni, w tym z uwagi na utrudnienia w dokonywaniu napraw uszkodzonych elementów infrastruktury przesyłowej.

Główne skutki materializacji ryzyka:

• zdarzenie wypadkowe, utrata życia przez osoby postronne w związku z wystąpieniem blackoutu o różnym zasięgu,
• negatywne oddziaływanie na równowagę środowiska przyrodniczego,
• zwiększony koszt usuwania ograniczeń sieciowych,
• koszty przywrócenia stacji lub linii do stanu wyjściowego, w tym odtworzenia lub wymiany jej istotnych elementów składowych,
• negatywne skutki wizerunkowe o różnej skali,
• energia niedostarczona.

Podejście do zarządzania ryzykiem – główne założenia

Działania, przewidziane w IRiESP i SO GL, mające na celu zapewnienie niezakłóconych dostaw energii do odbiorców, w tym stosowanie środków i procedur przewidzianych w Planach obrony i odbudowy.

Realizowane są m.in.:

• utrzymywanie w gotowości służb eksploatacyjnych przygotowanych do usuwania awarii obiektów sieciowych,
• monitorowanie prognoz pogody pod kątem występowania oraz skali ekstremalnych zjawisk pogodowych,
• montowanie elementów infrastruktury odgromowej zgodnych z odpowiednimi normami,
• stosowanie rozwiązań technicznych odprowadzających w sposób skuteczny wody opadowe,
• przeprowadzanie okresowych przeglądów terenów stacji i bezpośredniego otoczenia obiektów,
• działanie prewencyjne w zakresie planowania i prowadzenia ruchu KSE.

Przyczyny ryzyka:

• szybki wzrost temperatury wiosną po śnieżnej zimie,
• obfite opady deszczu prowadzące do podniesienia się poziomu wód powierzchniowych oraz gruntowych, podtopień lub zalania.

Opis ryzyka - podstawowe informacje

Wystąpienie takich zjawisk pogodowych, może prowadzić do podtopień na wielu obszarach kraju, w tym potencjalnie również na skutek przerwania wałów powodziowych. Sytuacja ta może dotknąć m.in.: terenów elektrowni, elementów infrastruktury przesyłowej lub dystrybucyjnej, kopalni odkrywkowych węgla brunatnego. W konsekwencji, przez dłuższy czas, mogą utrzymywać się utrudnienia, również z uwagi na ograniczenia po stronie służb eksploatacyjnych w dokonywaniu napraw. Dostępność części jednostek wytwórczych lub możliwość wyprowadzenia z nich mocy może być ograniczona.

Główne skutki materializacji ryzyka:

• koszty wymiany lub naprawy uszkodzonych elementów lub urządzeń stacyjnych lub liniowych,
• zwiększony koszt usuwania ograniczeń sieciowych,
• negatywne skutki wizerunkowe o różnej skali,
• energia niedostarczona.

Podejście do zarządzania ryzykiem - główne założenia

Działania, przewidziane w IRiESP i SO GL, mające na celu zapewnienie niezakłóconych dostaw energii do odbiorców, w tym stosowanie środków i procedur przewidzianych w Planach obrony i odbudowy. Realizowane są m.in.:

• utrzymywanie w gotowości służb eksploatacyjnych przygotowanych do usuwania awarii obiektów sieciowych,
• monitoring prognoz pogody pod kątem występowania oraz skali ekstremalnych zjawisk pogodowych,
• stosowanie rozwiązań technicznych odprowadzających w sposób skuteczny wody opadowe, ograniczających możliwość zalania stacji lub podmycia słupów,
• przeprowadzanie okresowych przeglądów terenów stacji i bezpośredniego otoczenia obiektów infrastruktury przesyłowej, celem zweryfikowania właściwego stanu ustanowionych zabezpieczeń,
• budowanie stacji oraz stawianie słupów w miejscach nienarażonych na częste podtopienia lub zalania,
• prewencyjne działania planistyczne.

Przyczyna ryzyka:

• brak opadów przez okres przynajmniej 3-5 tygodni powiązany ze znacznym spadkiem poziomu wód powierzchniowych i gruntowych.

Opis ryzyka - podstawowe informacje

Wystąpienie takich warunków pogodowych, może prowadzić do stopniowego, w tym równoczesnego: spadku wydajności dużej części jednostek wytwórczych wykorzystujących do celów chłodzenia wodę pochodzącą z wód powierzchniowych, a także ograniczania dostępności lub niższej wydajności elektrowni wodnych w związku z bardzo niskim poziomem wód. Usuwanie ww. ograniczeń może być niemożliwe albo istotnie utrudnione, w tym z uwagi na brak możliwości podejmowania skutecznych działań przez służby eksploatacyjne jednostek wytwórczych. Może dojść do ograniczenia poziomu wytwarzania. Przy braku spadku zapotrzebowania na energię elektryczną, może to wpłynąć na utrudnienia w zapewnieniu bilansowania KSE.

Główne skutki materializacji ryzyka:

• zwiększony koszt usuwania ograniczeń sieciowych,
• negatywne skutki wizerunkowe o różnej skali,
• energia niedostarczona.

Podejście do zarządzania ryzykiem - główne założenia

Działania, przewidziane w IRiESP i SO GL, mające na celu zapewnienie niezakłóconych dostaw energii do odbiorców, w tym stosowanie środków i procedur przewidzianych w Planach obrony i odbudowy.

Realizowane są m.in.:

• monitorowanie poziomu wody chłodzącej elektrownie z otwartym obiegiem,
• monitorowanie prognozy pogody mającej wpływ na zapotrzebowanie, wytwarzanie, zdolności przesyłowe oraz monitorowanie występowania ekstremalnych warunków atmosferycznych.

Przyczyny ryzyka

Wystąpienie i rozprzestrzenienie się pożarów na terenach leśnych z uwagi na:

• utrzymującą się suszę,
• wysokie temperatury powierza,
• silny wiatr.

Opis ryzyka - podstawowe informacje

Pożar może rozprzestrzenić się na teren sąsiadujący z linią lub stacją, a następnie objąć również pas gruntu znajdujący się bezpośrednio pod linią. Dochodzić może do: automatycznych wyłączeń niektórych linii (w niektórych przypadkach również stacji) NN lub ograniczenia ich możliwości przesyłowych, uszkodzenia obiektów liniowych lub stacyjnych NN. Konieczne może być wyłączenie linii lub stacji NN tak, aby umożliwić bezpieczne gaszenie pożaru przez straż pożarną oraz prowadzenie działań przez inne służby. Skala negatywnych oddziaływań może być wzmacniana przez fakt, że duża część linii przesyłowych zlokalizowana jest na terenach leśnych.

Główne skutki materializacji ryzyka:

• koszty wymiany lub naprawy uszkodzonych elementów lub urządzeń stacyjnych lub liniowych,
• zwiększony koszt usuwania ograniczeń sieciowych,
• zdarzenie wypadkowe, utrata życia przez osoby postronne w związku z wystąpieniem blackout-u o różnym zasięgu,
• negatywne skutki wizerunkowe o różnej skali,
• energia niedostarczona.

Podejście do zarządzania ryzykiem - główne założenia

Działania, przewidziane w IRiESP i SO GL, mające na celu zapewnienie niezakłóconych dostaw energii do odbiorców, w tym stosowanie środków i procedur przewidzianych w Planach obrony i odbudowy.

Realizowane są m.in.:

• monitorowanie prognozy pogody,
• utrzymywanie odpowiedniej odległości między słupami lub liniami i stacjami, a terenami zalesionymi, w tym (w ramach działań eksploatacyjnych) systematyczne wycinanie roślinności (drzew) wyrastających w obszarze pasa, w ramach którego poprowadzona jest linia przesyłowa.

Przyczyna ryzyka:

• wiele równoczesnych lub zachodzących w krótkim odstępie czasu awarii wywołanych ekstremalnymi warunkami pogodowymi – fala upałów.

Opis ryzyka - podstawowe informacje

Wystąpienie licznych, równoczesnych awarii spowodowanych ekstremalnymi warunkami pogodowymi, prowadzić może następnie do awarii kolejnych elementów składowych sieci przesyłowej lub instalacji nie należących do OSP, wspierających jednak działanie KSE (np. generatory, kompensatory). Może im towarzyszyć brak lub ograniczona zdolność służb eksploatacyjnych do usuwania wielu równoczesnych awarii. Krytyczne elementy systemu zostają utracone, możliwe jest wystąpienie kaskadowych wyłączeń, co narusza stabilność pracy systemu. Mogą występować ograniczenia lub utrata dostępności usług pomocniczych. 

Główne skutki materializacji ryzyka:

• negatywne oddziaływanie na równowagę środowiska przyrodniczego,
• zdarzenie wypadkowe, utrata życia przez osoby postronne w związku z wystąpieniem blackout-u o różnym zasięgu,
• zwiększony koszt usuwania ograniczeń sieciowych,
• koszty przywrócenia infrastruktury przesyłowej do stanu wyjściowego, w tym odtworzenia lub wymiany jej istotnych elementów,
• negatywne skutki wizerunkowe o różnej skali,
• energia niedostarczona.

Podejście do zarządzania ryzykiem - główne założenia:

• prewencyjne wymiany najbardziej wyeksploatowanych i najstarszych elementów majątku sieciowego,
• doświadczona kadra obsługująca stacje,
• umowy z wyspecjalizowanymi firmami zewnętrznymi świadczącymi wsparcie w przypadku występowania zdarzeń awaryjnych,
• wprowadzenie ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej,
• monitorowanie elementów sieci przesyłowej w sytuacji stwierdzenia zagrożenia poziomów bezpieczeństwa,
• zmiana konfiguracji sieci,
• uzgodnienie dostaw lub sprzedaży mocy i energii z zagranicy w ramach operatorskiej wymiany energii elektrycznej na podstawie umów międzyoperatorskich,

• monitorowanie prognozy pogody mającej wpływ na zapotrzebowanie, wytwarzanie, zdolności przesyłowe oraz występowanie ekstremalnych warunków atmosferycznych.